Vitamin B1 là gì?

Vitamin B1 là loại vitamin hoà tan trong nước, cũng giống như các loại Vitamin nhóm B khác, Vitamin B1 còn dư lại sẽ không được tích trữ trong cơ thể mà bị thải hết ra ngoài cơ thể, cho nên phải bổ sung hằng ngày.

Giữa Vitamin nhóm B cũng có tác dụng hỗ trợ nhau, một lần hấp thu đồng thời toàn bộ Vitamin nhóm B sẽ có hiệu quả tốt hơn so vối hấp thu từng loại riêng. Nếu tỉ lệ hấp thu Vitamin B1, B2, B6 không đều nhau thì không có hiệu quả. Nên theo tỉ lệ sau: B1 50mg, B2 50mg, B6 50 mg.

Vitamin B1 (Thiamine) là một chất dinh dưỡng thiết yếu mà tất cả các mô của cơ thể cần để hoạt động tốt. Cơ thể cần thiamine để tạo ra adenosine triphosphate (ATP). Đây là một phân tử giúp vận ​​chuyển năng lượng bên trong tế bào.

Vitamin B1 là Vitamin B đầu tiên mà các nhà khoa học phát hiện ra. Đây là lý do tại sao tên của loại Vitamin này mang số 1.

Trong lĩnh vực y tế, Vitamin B1 được sản xuất dưới dạng :

• Viên nang, uống 50 mg.
• Dung dịch tiêm 100 mg/ml.
• Viên nén 50 mg; 100 mg; 250 mg.

Tác dụng của Vitamin B1

Vitamin B1 (Thiamine) đóng vai trò quan trọng trong việc giúp ngăn ngừa các biến chứng trên hệ thần kinh, não, cơ, tim, dạ dày và ruột. Vai trò của Vitamin B1 bên trong cơ thể và hướng sử dụng trong y tế:

• Giúp cho tiêu hoá, Phá vỡ các phân tử carbohydrate (đường) từ thực phẩm, giúp chuyển hóa các chất dinh dưỡng thành năng lượng.
• Sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh. cải thiện trạng thái tinh thần, làm cho trí não hết mệt mỏi.
• Duy trì cho tổ chức thần kinh, cơ bắp, tim hoạt động
  bình thường.
• Sản xuất acid béo.
• Tổng hợp một số hormone.
• Ngăn ngừa các bệnh như tê phù beriberi, các rối loạn về tim và thần kinh.
• Thiamine cũng được sử dụng cho các vấn đề tiêu hóa bao gồm: kém ăn, viêm loét đại tràng và tiêu chảy liên tục.
• Giảm say xe, say tàu.
• Chữa bệnh tê phù.
• Làm giảm đau sau khi nhổ răng.
• Chữa giảm mụn nước.
• Tăng cường trí nhớ.

Lượng hấp thụ cần thiết mỗi ngày

B1 được coi là Vitamin tinh thần là vì Vitamin B1 có ảnh hường rất tốt tới trạng thái tinh thần và các tổ chức thần kinh.

• Người lớn mỗi ngày hấp thu 1-1,5 mg, phụ nữ mang thai và đang cho con bú mỗi ngày 1,5 – 1,6 mg. Khi bị ốm, sinh hoạt cũng căng thẳng, bị mổ xẻ phải tăng thêm lượng hấp thu Vitamin B1.
• Vitamin cần cho mọi đối tượng nhưng nam giới, người có chuyển hóa tăng  như stress, chơi thể thao, tăng hoạt giáp, phụ nữ mang thai và đang cho con bú cần nhiều Vitamin B1 hơn vì những đối tượng này cần nhiều năng lượng hơn.
• Người nghiện rượu, café, chè, những người ăn chủ yếu thức ăn đường hay mắc các bệnh làm giảm hấp thu, dự trữ Vitamin B1 (tiêu chảy mãn tính, đái tháo đường,điều trị lợi tiểu kéo dài, giun sán, sốt kéo dài…) cũng cần được bổ sung nhiều Vitamin B1 hơn.
• Người già nhu cầu Vitamin B1 trong cơ thể cũng cao hơn mức bình thường mặc dù sự đào thải của Vitamin B1 ít hơn người trẻ tuổi, do người già có tỷ lệ biến dưỡng chất dinh dưỡng thấp hơn người trẻ.
• Những người bị nóng, sốt, làm việc nặng nhọc, bệnh hoạn hay bị thương tích cũng cần lượng Vitamin B1 nhiều hơn do trong cơ thể cần năng lượng, gia tăng sự biến dưỡng cho việc hàn gắn vết thương.

Liều thông thường cho người lớn

• Liều thông thường cho người lớn bị bệnh Beriberi: dùng 10-20 mg tiêm bắp 3 lần mỗi ngày trong 2 tuần. Tiếp theo, sử dụng multivitamin uống có chứa 5-10 mg Vitamin B1 hàng ngày trong một tháng. Trong thời gian dùng thuốc,cũng cần tuân theo một chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ.
• Liều thông thường cho phụ nữ có thai bị viêm dây thần kinh: Nếu nôn ói nặng, không sử dụng thiamin (Vitamin B1) dạng uống. Đối với dạng thuốc tiêm, tiêm bắp 5-10 mg hàng ngày.
• Liều thông thường cho người lớn bị suy cơ tim có ứ dịch: Tiêm từ từ thiamin (Vitamin B1) qua đường tĩnh mạch.
• Liều thông thường cho người lớn thiếu thiamin: Nếu cung cấp dextrose, nếu bệnh nhân có tình trạng thiamin (Vitamin B1) ngoại biên, sử dụng 100 mg trong mỗi vài lít đầu tiên của dịch tiêm tĩnh mạch để tránh dẫn đến suy tim.
• Liều thông thường cho người lớn để bổ sung Vitamin/chất khoáng: dùng 50-100 mg uống mỗi ngày một lần.
• Liều thông thường cho người lớn bệnh não Wernicke: Liều khởi đầu 100mg tiêm tĩnh mạch, sau đó là 50-100 mg/ngày tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch đến khi bệnh nhân cân bằng chế độ ăn uống.

Liều thông thường cho trẻ em

• Liều thông thường cho trẻ em mắc bệnh Beriberi: dùng 10 – 25 mg tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch cho trẻ hàng ngày (nếu bệnh nặng) hoặc dùng 10 – 50 mg cho trẻ uống mỗi ngày trong 2 tuần, sau đó dùng 5 – 10 mg cho trẻ uống mỗi ngày trong 1 tháng.
• Liều thông thường cho trẻ em thiếu thiamin: Nếu cung cấp dextrose thì cho trẻ dùng 100 mg trong mỗi vài lít đầu tiên của dịch tiêm tĩnh mạch để tránh dẫn đến suy tim.
• Liều thông thường cho trẻ em để bổ sung Vitamin/chất khoáng: Đối với trẻ sơ sinh, bạn dùng 0,3 – 0,5 mg cho trẻ uống mỗi ngày một lần. Đối với trẻ em, bạn dùng 0,5 – 1 mg cho trẻ uống mỗi ngày một lần.

Chú ý:

Tham khảo chỉ dẫn của thầy thuốc tuỳ theo tình hình sức khoẻ cá nhân.

Chu kì bổ sung

Vitamin B1 chỉ giữ lại trong cơ thể 3 – 6 tiếng đồng hồ, cho nên phải bổ sung hằng ngày.

Trà và cà phê có chứa tannin – là một chất tương tác với thiamine, khiến chúng trở nên khó hấp thụ hơn.

Một số chất trong động vật có vỏ và cá sống có khả năng phá hủy thiamine. Do đó  dẫn đến thiếu Vitamin B1 nếu ăn với số lượng lớn các loại động vật này. Nấu ăn cũng góp phần phân hủy thiamine có trong thức ăn dưới nhiệt độ cao.

Thường xuyên nhai trầu (cau) có thể làm thiếu hụt thiamine.

Nguồn thức ăn chứa Vitamin B1

Vitamin B1 có nhiều trong những thực phẩm như: nấm men bia, mầm ngũ cốc, thịt lợn, thịt bò, cá trích, hạt lanh, hạt vừng, hạt hướng dương, măng tây, rau bina, đậu xanh… Nấm men cung cấp một lượng vitamin B1 rất lớn nên thường được dùng vào mục đích chữa bệnh khi bị thiếu Vitamin nhóm B.

Gạo, cám gạo, lạc, thịt lợn, cà chua, cà, cải trắng, sữa bò…

Trái cây chứa ít Vitamin B1 (không quá 0,03 mg/100 gam). Rau chứa nhiều Vitamin B1 hơn một chút nhưng thường ít hơn 0,1 mg/100 g.

Nhóm người cần bổ sung Vitamin B1

Những người không muốn ăn uống, bệnh dạ dày, tóc khô, suy giảm trí nhớ, co cơ… chứng tỏ tình trạng thiếu Vitamin B1.
Những người hút thuốc, uống rượu, thích ăn đường trắng phải tăng cường lượng hấp thu Vitamin B1.
Những người mang thai đang trong thời kì cho con bú hoặc phụ nữ uống thuốc tránh thai phải cần một lượng Vitamin B1 lớn.
Nếu như sau bữa ăn bạn phải uống thuốc chữa dạ dày thì bạn sẽ vô tình mất đi Vitamin B1 đã hấp thu được trong bữa ăn đó.
Những người trong trạng thái căng thẳng như ốm đau, lo nghĩ, đánh nhau, sau phẫu thuật không chỉ cần B1 mà còn cần tất cả các loại Vitamin nhóm B.

• HIV/AIDS.
• Đái tháo đường.
• Bệnh về tim như suy tim.
• Nghiện rượu.
• Lão hóa.
• Các bệnh tổn thương não như hội chứng tiểu não.
• Lở loét.
• Có vấn đề về thị lực như bệnh tăng nhãn áp và đục thủy tinh thể.
• Các mục đích khác bao gồm: ngăn ngừa ung thư cổ tử cung và bệnh thận tiến triển ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2.
• Một số người sử dụng thiamine để duy trì tinh thần tích cực, tăng năng lượng, tăng cường khả năng học tập, điều trị trầm cảm và ngăn ngừa mất trí nhớ, bao gồm cả bệnh Alzheimer.
• Bác sĩ có thể tiêm Vitamin B1 để điều trị một rối loạn trí nhớ được gọi là hội chứng bệnh não Wernicke. Và các hội chứng thiếu thiamine khác ở những người đang cai rượu, nhiễm trùng huyết, hôn mê, nguy kịch.

Thiếu Vitamin B1

Thiếu B1 sẽ sinh ra bệnh tê phù.

Quá lượng Vitamin B1

Hiện vẫn chưa đủ bằng chứng về những ảnh hưởng có thể có của việc bổ sung Vitamin B1 liều cao mỗi ngày. 

Nếu bổ sung quá liều lượng có thể sẽ sinh ra triệu chứng tức thở nhẹ hoặc lơ mơ buồn ngủ.

Tác dụng phụ (có thể nghiêm trọng)

Liên hệ trợ giúp y tế nếu thấy xuất hiện các triệu chứng dị ứng:

• Phát ban
• Khó thở
• Sưng mặt, môi, lưỡi hoặc họng

Hãy gọi cho bác sĩ ngay nếu có một tác dụng phụ nghiêm trọng như:

• Môi chuyển màu xanh;
• Đau ngực, cảm thấy khó thở;
• Phân có máu, hoặc màu như hắc ín;
• Ho ra máu hoặc nôn mửa giống như bã cà phê.

Tác dụng phụ ít nghiêm trọng có thể bao gồm:

• Buồn nôn, cảm giác chặt trong cổ họng
• Mồ hôi, cảm giác ấm
• Phát ban nhẹ hoặc ngứa
• Cảm thấy bồn chồn
• Bị chai và nổi cục cứng nơi tiêm thiamin (Vitamin B1)

Bài tổng hợp 1. Vitamin B1 là gì? Thông tin đầy đủ về Vitamin B1 là bài viết số 2( được đánh dấu 2. … trong chuyên mục vitamin. Trong Chuyên mục này, Phố Ẩm Thực sẽ cố gắng cung cấp cho bạn đọc thông tin về các loại vitamin cơ bản.

Vigiac.com Cảm ơn sự ghé thăm của bạn!

>>1. Vitamin A là gì? Thông tin đầy đủ về Vitamin A